Ngũ hành là gì?

Theo triết học cổ Trung Hoa, vạn vật đều sinh ra từ năm nguyên tố cơ bản và luôn trải qua năm trạng thái là: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa và Thổ. Năm trạng thái này gọi là Ngũ hành, không phải là vật chất như cách hiểu theo nghĩa đen theo tên gọi mà đúng hơn là cách quy ước của người Trung Hoa cổ đại để xem xét mối tương quan của vạn vật.

Thuyết Ngũ hành diễn giải sinh học của vạn vật qua hai nguyên lý cơ bản gọi là Tương sinh và Tương khắc.

• Trong mối quan hệ Tương Sinh thì Kim sinh Thủy, Thủy sinh Mộc, Mộc sinh Hỏa, Hỏa sinh Thổ, Thổ sinh Kim.
• Trong mối quan hệ Tương Khắc thì Kim khắc Mộc, Mộc khắc Thổ, Thổ khắc Thủy, Thủy khắc Hỏa, Hỏa khắc Kim.
  

Năm nguyên tố và nguyên lý cơ bản của Ngũ hành đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực của người Trung Hoa cũng như một số quốc gia như: Hàn Quốc, Triều Tiên, Đài Loan, Việt Nam, Nhật Bản, Hồng Kông, Singapore… trong nhiều lĩnh vực như hôn nhân và gia đình, kiến trúc, y học cổ truyền, quân sự, âm nhạc, hội hoạ, …

Ngũ hành được ứng dụng vào Kinh Dịch, có từ thời kỳ nhà Chu, một tác phẩm vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Hoa về triết học.

Các quy luật

Tương sinh, tương khắc, tương thừa, tương vũ kết hợp lại thành hệ chế hoá, biểu thị mọi sự biến hóa phức tạp, không lường của sự vật.

• Luật tương sinh: Có nghĩa là giúp đỡ lẫn nhau để phát triển. Đem ngũ hành liên hệ với nhau thì thấy 5 mệnh có quan hệ xúc tiến, nương tựa lẫn nhau. Theo luật tương sinh, hành nào cũng có quan hệ trên hai phương diện: Cái sinh ra nó và cái nó sinh ra.
• Luật tương khắc: Có nghĩa là áp chế lẫn nhau. Tương khắc duy trì sự cân bằng, nhưng nếu tương khắc thái quá thì làm cho sự biến hóa trở nên bất thường. Trong tương khắc, mỗi mệnh cũng lại có hai mối quan hệ: Cái khắc nó và cái nó khắc.
• Từ quy luật tương khắc, suy rộng thêm ta có thêm tương thừa (nghĩa là khắc quá đỗi) và tương vũ (nghĩa là khắc không nổi mà bị phản ngược lại).

Hiện tượng tương sinh, tương khắc luôn không tồn tại độc lập với nhau. Trong tương khắc luôn có mầm mống của tương sinh, và ngược lại trong tương sinh luôn có mầm mống của tương khắc. Do đó vạn vật luôn luôn tồn tại và phát triển bền vững.

Tham khảo: Wiki Việt Nam